Koordinate: 44° 32′ 06" SGŠ, 20° 21′ 01" IGD
Veliki Borak je naselje u opštini Barajevo u Gradu Beogradu. Kuće su grupisane duž seoskih puteva, pa je naselje više zbijenog tipa. Deli se na Gornju i Donju malu, Trnjačku i Starovlašku mahalu. Po popisu iz 1818. godine koji je rađen po uputniku kneza Miloša, Borak ima 59 kuća sa 169 duša, a 1844. ima 92 kuća.
Prema zapisu Milana Milićevića, a prema predanju, na mestu crkvenac je bio neki manastir Borak, pa je po njemu selo dobilo ime. Reč „veliki“ dopisana je uz ime Borak zbog velikih događaja koji su u selu odigrani za vreme Prvog srpskog ustanka.
U vreme Prvog srpskog ustanka, ovaj kraj je dao više znamenitih ličnosti među kojima su najpoznatiji Knez Sima Marković iz Velikog Borka i veliki junak Milisav Čamdžija, koji je ostao zapamćen po tome što je prvi ispred ustanika ušao u beogradsku tvrđavu Kalemegdan («Haj braćo Srbi, krila sokolova!
K meni, k meni, ja sam na endeku.
I Čamdžija već na topu sedi»! Na ovaj, Čamdžijin znak, pojačan je pritisak i čitava Beogradska varoš bila je osvojena).
U Velikom Borku je 1805. godine održana prva Narodna skupština ustaničke Srbije. Na Skupštini je ustanovljen Praviteljstvuješći sovjet srpski, prvi organ izvršne vlasti u Srbiji. Za predsednika Sovjeta izabran je prota Mateja A. Nenadović, a za sovjetnika Beogradske nahije Pavle Popović iz Vranića. U Velikom Borku, za vreme Prvog srpskog ustanka radila je i prva pošta u Srbiji.
U vreme Drugog svetskog rata, ovo selo je trpelo četnički teror, zbog podrške partizanima. 3. bataljon Posavske brigade Avalskog korpusa JVUO, čiji je komandant bio Milorad Todorović "Sitničar", 18. decembra 1943. je uhapsio veću grupu meštana Velikog Borka, Leskovca i Šiljakovca. Oni su u zatvoreni u selu Veliki Borak, gde su maltretirani. Istog dana desetoro je streljano, dok je više desetina osuđeno na javno batinanje.
U naselju Veliki Borak živi 1060 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,4 godina (40,7 kod muškaraca i 44,1 kod žena). U naselju ima 459 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,80.
Ovo naselje je u velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [2]
|
|---|
|
m |
|
|
ž |
| ? |
3 |
|
|
6 |
| 80+ |
10 |
|
|
15 |
| 75-79 |
28 |
|
|
36 |
| 70-74 |
36 |
|
|
48 |
| 65-69 |
35 |
|
|
46 |
| 60-64 |
37 |
|
|
47 |
| 55-59 |
33 |
|
|
28 |
| 50-54 |
62 |
|
|
53 |
| 45-49 |
63 |
|
|
54 |
| 40-44 |
40 |
|
|
37 |
| 35-39 |
40 |
|
|
31 |
| 30-34 |
41 |
|
|
35 |
| 25-29 |
54 |
|
|
37 |
| 20-24 |
39 |
|
|
35 |
| 15-19 |
35 |
|
|
38 |
| 10-14 |
39 |
|
|
23 |
| 5-9 |
33 |
|
|
24 |
| 0-4 |
32 |
|
|
34 |
| prosek |
40.7 |
|
|
44.1 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
328
|
355
|
371
|
368
|
385
|
402
|
459
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
121
|
113
|
76
|
78
|
40
|
21
|
8
|
1
|
1
|
-
|
2.80
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
| Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
| Broj domaćinstava
|
556
|
178
|
316
|
39
|
21
|
2
|
546
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
| Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
| Broj domaćinstava
|
93
|
307
|
129
|
14
|
3
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
| Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
| Muški
|
302
|
100
|
-
|
1
|
56
|
18
|
23
|
26
|
1
|
36
|
| Ženski
|
170
|
62
|
-
|
-
|
14
|
2
|
4
|
17
|
5
|
5
|
| Oba
|
472
|
162
|
-
|
1
|
70
|
20
|
27
|
43
|
6
|
41
|
| Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
| Muški
|
1
|
7
|
8
|
2
|
1
|
18
|
-
|
-
|
4
|
| Ženski
|
2
|
5
|
11
|
7
|
26
|
7
|
1
|
-
|
2
|
| Oba
|
3
|
12
|
19
|
9
|
27
|
25
|
1
|
-
|
6
|
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Srbija
