Đavolja varoš
| Spomenik prirode Đavolja varoš[1] | |
|---|---|
IUCN kategorija III (spomenik prirode) | |
 | |
| Najbliži grad | Kuršumlija  Srbija |
| Površina | 0,67 km² (0 mi² ) |
| Osnivanje | 1959[2] 1995.(Sl. glasnik RS 9/95)[3] |
| Upravitelj | Preduzeće za prirodna lečilišta, turizam, ugostiteljstvo, proizvodnju[3] |
Đavolja Varoš je vrlo atraktivan prirodni fenomen koji se nalazi na području opštine Kuršumlija, na jugu Srbije, oko 90 km jugozapadno od Niša. Čine je 202 kamene figure koje su nastale dugotrajnim i strpljivim radom prirode. Lokalitet čudnog naziva "Đavolja Varoš" pripada selu, takođe čudnog imena Đake, (potiče od albanske reči „gjak“-krv), između 660 i 700 m n. v. Zemljane figure ili kako ih lokalno stanovništvo naziva "kule" su smeštene u dve jaruge podeljene uskom vododelnicom čiji se izvorišni delovi spajaju u jedinstvenu erozivnu čelenku, strahovito razorenu erozivnim procesima. Jaruge takođe imaju čudne nazive: jedna je "Đavolja Jaruga" a druga "Paklena Jaruga".
Nastanak[uredi | uredi kod]
Ovakve figure nastaju na rastresitom, ali čvrstom tlu na kome se nalazi kamenje veće veličine. U prvoj etapi radom kiše i erozijom, urušava se zemljište, sem ispod stena, koje svojom težinom sprečavaju njegovo dalje osipanje. Tako nastaju piramide i/ili kule. Druga etapa sastoji se u "finalnoj obradi". Naime, dejstvom prirodnih sila, piramide i kule se još više istanjuju, tako da na kraju ostaju pravilni stubovi sa kamenim kapama.
Jedinstvenost[uredi | uredi kod]
Ovaj geomorfološki fenomen je jedinstven u Srbiji i vrlo redak u svetu. U Evropi ima sličnih pojava u Alpima, kao i u SAD, poznata "Bašta bogova". Ali kule Đavolje Varoši su znatno veće i postojanije nego u evropskim zemljama, pa su samim tim najpoznatiji prirodni spomenik ove vrste u Evropi. Do Đavolje Varoši se stiže iz opština Kuršumlija, Bojnik i Lebane, ali je najlakši i najlepši način planinarenjem iz Lebana.
Čudni izvori[uredi | uredi kod]
Pored kamenih kula, Đavolja Varoš je poznata i po 2 izvora jako kisele vode. Jedna je Đavolja voda, hladan i ekstremno kiseli izvor (pH 1.5) sa visokom mineralizacijom (15 g/l vode), a nalazi se u Đavoljoj jaruzi. Crveno vrelo je drugi izvor (pH 3.5), sa nižom mineralizacijom (4.372 mg/l vode). Ovakve vode su vrlo retke u svetu i koriste se u banjskom lečenju, jer su izuzetno lekovite, ali naši naučnici upozoravaju da vodu sa izvora Đavolja voda ne treba upotrebljavati, jer nije dovoljno ispitana.[4]
Status Spomenika prirode[uredi | uredi kod]
Ovaj vredan lokalitet stavljen je pod zaštitu još 1959 god. Đavolja Varoš je 1995 god. Uredbom Vlade Republike Srbije proglašena za prirodno dobro od izuzetnog značaja i stavljena je u prvu kategoriju zaštite. Ukupno je zaštićeno 67 ha površine.
Ovaj spomenik prirode čine dva, u svetu retka, prirodna fenomena: zemljane figure, kao specifični oblici reljefa koji u prostoru deluju vrlo atraktivno, i dva izvora jako kisele vode sa visokom mineralizacijom. Atraktivnost dopunjuje okolni prirodni ambijent koji oko zemljanih figura deluje surovo, skoro mistično, a u širem okruženju živopisno i pitomo, kao i ostaci naselja, stare crkve, groblja i nekoliko zanimljivih rudarskih jama.
Lokalitet „Đavolja Varoš“ je stavljen pod zaštitu države još 1959. godine, a 1995. godine je Uredbom Vlade Republike Srbije proglašen za prirodno dobro od izuzetnog značaja i stavljen u prvu kategoriju zaštite - SPOMENIK PRIRODE. Ukupno je zaštićeno 67 ha površine. Trenutno se kod vlade RS nalazi zahtev za zaštitu 1014 ha.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Spomenici prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Spomenik prirode Đavolja varoš (ID 328910)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ 3,0 3,1 „Spomenik prirode Đavolja varoš”. Zavod za zaštitu prirode Srbije, Rb. 33 - www.zzps.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ Đavolja varoš - đavolja voda
