Ćevapi
| Ćevapčići | ||
Porcija od pet ćevapčića | ||
| Poreklo | ||
| Drugo ime | Ćevapi | |
| Detalji | ||
| Glavni sastojci | mleveno meso | |
| Varijacije | kebab | |
 | ||
|---|---|---|
Ćevapčići ili ćevapi su jelo napravljeno od mlevenog mesa, oblikovano u male valjke i ispečeno na roštilju. Javljaju se u svim krajevima Balkana, a posebno bivše Jugoslavije u kojima su vladali Turci. Vrste mesa se razlikuju od mesta do mesta, a često i od veroispovesti koja preovladava u nekom kraju. Mogu se naći i kao vrsta brze hrane u pogači i sa prilozima (najčešće luk i kajmak).
Do XX veka nisu korišćene mašine za mlevenje mesa pa se ono seckalo na sitno na panju. Tvrdi se da je to još uvek najbolji način usitnjavanja jer meso ostaje sočnije i ne može da zagori. Kada se uz dodavanje začina umesi masa istiskuje se kroz levak da dobije karakterističan oblik i stavlja na roštilj (skaru) koja je obično ložena ćumurom od bukovog ili hrastovog drveta.
Kiosk ili radnja u kojoj se spravljaju ćevapčići se zove ćevabdžinica, a zanatlija koji ih spravlja je ćevabdžija.
Koren reči (etimologija)[uredi | uredi kod]
Naziv ćevapčići, ćevapi i ćevap izvorno potiču iz persijskog jezika, (perz. كباب - kebab, kebap, kabab, kebob, kabob, kibob, kebhav, kephav, qabab)[1] i u izvornom obliku su korištene za meso koje nije pečeno već prženo. Upotreba istog naziva u arapskom jeziku najverovatnije potiče iz aramejskog (aram. כבבא - kabbābā), a koji opet ima koren u akadskom jeziku (akad kabābu - ono što je izgoreno, ispreženo, ugljenisano)[2]. U 14. veku se ćevap pominje kao sinonim za persijsku reč (perz. tabahajah - jelo koje se sastoji od isprženih komadića mesa). Pomen ćevapa u persijskom jeziku je češći u srednjem veku, gde se u sačuvanim kuvarima iz tog doba pominje u slislu mesnih kugli od mlevenog pilećeg ili jagnjećeg mesa. U novijem dobu naziv se asocira sa šišćevapom, koji delom potiče od arapske reči (arap. شواء - shiwa - meso sa roštilja).
Istorija[uredi | uredi kod]
Iako koren sadašnjeg naziva jela potiče iz neevropskih jezika, ovo jelo je prisutno u Evropi od antičkog vremena. Najranija verzija ćevapa se pominje u Staroj Grčkoj, čak u 8. veku p. n. e. Jelo od mesa u obliku „obeliska“[3] se pominje u Homerovoj Ilijadi[4], Odiseji[5], kao i u delima Aristofana[6], Ksenofonta[7] i Aristotela[8].
Ćevapi na Balkanu[uredi | uredi kod]
- Porijeklo ćevapčića je iz Bosne i Hercegovine
Po orginalnom receptu se prave od junjetine i janjetine. Najpoznatiji su Banjalučki i Sarajevski ćevapi.
- Poznati su širom bivše Jugoslavije.
- Naziv ćevapčići se iz Banja Luke prosirio širom Balkana toku 1950 godine.
Ćevapčići u Beogradu[uredi | uredi kod]
Prema pisanju[9] Branislava Nušića, ćevapi su u Beogradu prvi put služeni šezdesetih godina devetnaestog veka u kafani „Kod Tanaska Rajića“ koja je bila na Velikoj Pijaci (današnji Studentski trg). Vlasnik kafane, gazda Živko za koga se pretpostavlja da je poreklom iz leskovačkog kraja, se prema Nušićevim rečima, toliko obogatio da je od zarade sazidao crkvu u rodnom kraju.
Vidi još[uredi | uredi kod]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Davidson, Alan (1999). Oxford Companion to Food. Oxford: Oxford University Press. str. 429.
- ↑ „Semitic roots of kbb”. The American Heritage Dictionary. Pristupljeno 16. 3. 2008.
- ↑ Obelisksos, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, at Perseus project
- ↑ Homer, "Iliad" 1.465
- ↑ Wright, Clifford A. (1999). A Mediterranean Feast. New York: William Morrow. str. 333.
- ↑ Aristophanes, "Acharnians" 1007, "Clouds" 178, "Wasps" 354, "Birds" 388, 672
- ↑ Xenophon, "Hellenica" HG3.3.7
- ↑ Aristotle, "Politics" 1324b19
- ↑ Prilog istorijatu ćevapčića na sajtu Srpsko nasleđe
